Historia szkoły

Losy szkoły zwierciadłem historii .

/opracowano na podstawie materiałów zebranych przez p. Renatę Nowok/

Pierwsze zapiski dotyczące szkoły w Ćwiklicach pochodzą z końca XVI wieku, znajdują się w dokumentach kościelnych i informują o tym, że: „budynek szkolny znajdował się w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła parafialnego i stanowił równocześnie mieszkanie nauczyciela pełniącego też funkcję organisty. Kierownik szkoły miał wtenczas dom mieszkalny z ogrodem i sadem oraz rolę długości 4 stajań i 12 zagonów szerokości.

Szkoła podlegała miejscowemu proboszczowi, a jej wizytatorami byli dostojnicy kościelni”. O naszej szkole wspominają również protokoły wizytacji ćwiklickiego kościoła w 1619 roku. Jak wynika z zapisów kronikarza budynek starej szkoły rozpadł się w 1730 roku a sprawę nowej szkoły poruszono na zebraniu dekanalnym w tym samym roku, zaznaczono, że ” tutaj posada rektora wakuje, gdyż ten nie ma gdzie głowy położyć, a przeto i służba Boża nie może odbywać się jak należy” Należy więc wnioskować, że nauka szkolna przebiegała pod wpływem Kościoła katolickiego, a postawy moralne uczniów kształtowały się w duchu religijnym. (…) Liczba dzieci uczęszczających do szkoły była wtedy niewielka (…) Obowiązek szkolny został dopiero wprowadzony w okresie panowania pruskiego, ale niestety zaistniał równocześnie z wyrugowaniem języka ojczystego (…) Na szczęście polskość i przywiązanie do swojskiej tradycji były wśród mieszkańców wsi tak silne, iż polityka germanizacyjna nie była w stanie ich wyplenić. Dowodem tego masowy udział ćwikliczan w Powstaniach Śląskich oraz wyniki plebiscytu w 1921 roku. Powrót w granice państwa polskiego przyniósł znaczące zmiany w działalności szkoły (…) Szkoła zaczęła być instytucją świecką (…) Wywarła ona duży wpływ na ukształtowanie obywatelskich i patriotycznych postaw mieszkańców wsi, była inicjatorem ich działalności kulturalnej, oświatowej i politycznej. W wyniku tej inicjatywy doszło m.in. do wybudowania nowego, nowoczesnego budynku szkolnego, którego otwarcie niemal zbiegło się z wybuchem II Wojny Światowej. Szkoła przejęta przez Niemców, ponownie przystąpiła do walki o polskość, tym razem jednak pod terrorem okupacyjnym (…)”.

31 maja 1989 roku Szkole Podstawowej nr 7 w Ćwiklicach nadano imię Żołnierzy Września. Imię szkoły ściśle związane jest z bitwą, która rozegrała się tu 3 września 1939 roku.

PIERWSI NAUCZYCIELE – REKTORZY

O pierwszych nauczycielach i ich nazwiskach można się dowiedzieć głównie z ksiąg kościelnych.

W protokole wizytacji ćwiklickiego kościoła przeprowadzonej przez księdza Kazimierskiego w 1598 rok wymieniony jest rektor szkoły – Maciej z Wadowic . W roku1639 zapisany jest – Zachariasz Dąbrowski – „rector scholae Cwiklicensis”. O Dąbrowskim metryki wspominają do stycznia 1646 roku. Następnym znanym rektorem był Stanisław Polański , pochodzący z Jaworzna. W metrykach występuje do 1658 roku, kiedy to ochrzczono jego córkę. W tym samym roku przeniósł się jako rektor do Lędzin. Po nim rektorem był Jan Małuski „Scholirega Cwiklisensis”. W metrykach figuruje od listopada 1660 roku do 1670 roku. Aż do roku 1690 w metrykach nie ma żadnych zapisów dotyczących ćwiklickich nauczycieli. Dopiero pod datą 27 VI 1690 jest wzmianka o Mateuszu Polańskim „Rector scholae”, który tu się ożenił. Polańskiego w metrykach znajdujemy do 1705 roku, wymienia się go jako „Discretus Pajański, schoirega cwiklisensis” lub też jako „Polianski”. Jako ciekawostkę można podać fakt, że Mateusz Polański dorabiał sobie „czarną sztuką”, był bowiem poza urzędem słynnym czarownikiem.

Od 1707 do 1721 roku brak zapisów o rektorach.

Z 7 IX 1721 roku pochodzi wzmianka o Walentym Makowskim , który zwany jest „organistą ćwiklickim” („Organarius Cwiklicensis”). Swoją funkcję pełnił do 1723 roku, Po nim, w tym samym roku nastał Jan Gałuszkowicz . Jego miejsce zajął dawny organista łącki Mateusz Szendera , wspomniany w metrkach po raz pierwszy 23VII 1725 roku, a po raz ostatni w marcu 1727. Po nim organistą został Szymon Gajewicz , który w 1728 roku wziął ślub z Agnieszką Łączyńską krewną miejscowego proboszcza księdza Łączyńskiego. Jak wynika z zapisów Gajewicz pełnił swoje obowiązki przeszło pół wieku i zmarł 17 II 1780 roku, przeżywszy 73 lata.

Po śmierci Gajewicza przyjęto za organistę Franciszka Maczakiewicza , syna wcześniej uczącego tu Franciszka Maczakiewicza. Syn pełnił swój urząd do 1799 roku. Po nim w Ćwiklicach nauczał i grał na organach Józef Duda , który oba urzędy sprawował do swojej śmierci w roku 1831.

Po śmierci Dudy jego miejsce zajął Karol Borkeł . Jak podają kroniki do szkoły w sezonie zimowym uczęszczało wówczas okołó 20 dzieci w wieku od 12 do 17 lat.

W 1843 roku zbudowana została nowa szkoła tzw. Organistówka (dziś mieszkania – własność Urzędu Miasta i Gminy), wówczas wszystkie dzieci zostały objęte obowiązkiem szkolnym, tak więc zaistniała potrzeba zatrudnienia nauczycieli pomocniczych. W kronice szkoły można znaleźć ich nazwiska: Maase, Smolka, Wiśnia, Grułza, Urbanek, Ślosarczyk, Ledwach, Emanuel, Opperchalski .

Karol Borkeł kierował szkołą 44 lata. Po jego śmierci W 1874 roku posadę nauczyciela i organisty w Ćwiklicach otrzymał Ślosarczyk , mianowany przez Urząd Miejski w Pszczynie, a jako nauczyciela pomocniczego zatrudniono Edwarda Kropiwodę , który w sierpniu 1876 roku został przeniesiony do Świętochłowic. Jego miejsce zajął Paweł Langer . Ten jednak nie posiadał odpowiednich kwalifikacji w związku z czym podjął naukę w Królewskim Seminarium Nauczycielskim w Opolu. W 1878 roku nauczycielem pomocniczym został Wilhelm Piwowar .

W latach 1877 – 1878 wybudowano szkołę w sąsiednich Rudołtowicach . Do tej pory dzieci z Rudołtowic uczęszczały do szkoły w Ćwiklicach, która okazała się już zbyt ciasna a ponad 300 dzieci uczyło tylko dwóch nauczycieli.

Otwarcie nowej szkoły nastąpiło 1 IV 1879 roku.

W 1905 roku dzieci ćwiklickie otrzymują drugi budynek szkolny, tzw. „małą szkołę”. Nazwa wiązała się z tym, że była w niej tylko jedna izba lekcyjna. (Obecnie, po przebudowie, mieści się w niej przedszkole).

Z tego okresu do 1922 roku pamięta się w Ćwiklicach następujących nauczycieli: Nieradzik, Michler, Pitlok .

10 listopada 1922 kierownikiem szkoły został Wilhelm Heda , który tę funkcję pełnił do 1931 roku. Liczba uczniów w tym czasie wahała się w granicach 160 – 210, a liczba nauczycieli od 2 do 4. Podobnie jak w całym okresie międzywojennym dzieci pobierały naukę w dwóch budynkach: w organistówce i w małej szkole.

W roku 1931 kierownikiem szkoły został Józef Swadźba i pełnił tę funkcję aż do wybuchu II Wojny Światowej, a potem po wojnie do roku 1954.

Za jego kadencji – 27 VII 1937 roku rozpoczęto budowę nowej szkoły, którą poświęcono i oddano do użytku 18 VI 1939 roku. Nowy budynek szkolny miał 7 sal lekcyjnych, kuchnię gospodarstwa domowego, szatnię, pokój nauczycielski, kancelarię, salę pomocy naukowych. Przy szkole wybudowano również mieszkanie służbowe.

Wybuch wojny spowodował, że nowo oddany budynek szkolny przejęli w swe ręce okupanci. Sprowadzono niemieckich nauczycieli, kierownikiem szkoły został Friebel , a po jego śmierci w 1942 roku Schutz . Skład kadry nauczycielskiej zmieniał się, pamięta się panie: Gerter, Rockhausen, Galozka, Mludek , panów: Pawlik, Heinz .

W 1954 roku kierownik szkoły Józef Swadźba został odwołany ze swego stanowiska i przeniesiony do pracy w Kuratorium Oświaty w Katowicach. Warto dodać, że był on ostatnim nauczycielem – organistą.

Od września 1954 roku do stycznia 1958 kierowniczką szkoły była Czesława Sanetro . Po niej funkcję tę piastowała Józefa Łowińska (od stycznia 1958 do czerwca 1961). Od września 1961 roku do czerwca 1990 kierownikiem szkoły był Józef Gruszka, który w latach 1973 do 1975 był oddelegowany do pracy w Związku Nauczycielstwa Polskiego w Pszczynie.W tym czasie kierowniczką szkoły była Regina Gruszka .

Od września 1990 roku do 31 sierpnia 1994 roku funkcję dyrektora szkoły pełniła wybrana przez Radę Pedagogiczną Danuta Pala .

1 września 1994 roku funkcja dyrektora szkoły została powierzona Renacie Dyrda , która pełniła ją do 1998 roku. Po niej dyrektorem szkoły została Katarzyna Majewska , która pełni tę funkcję do dziś.